Ese nga znj.Elvira Zeneli

Nga Elvira Zeneli

E vërteta kundër Maskave

Në çdo kohë e në çdo shoqëri, ekziston një kategori njerëzish që mbulojnë dobësinë e karakterit me maskën e interesit personal. Ata janë njerëzit fallso, servilë dhe të pafytyrë — individë që ndryshojnë fytyrë sipas rrethanave, që buzëqeshin kur duhet të përfitojnë, por harrojnë çdo vlerë kur interesi zhduket. Shoqëria moderne, me gjithë zhvillimet dhe përparimet e saj, duket se i ka dhënë edhe më shumë hapësirë kësaj specieje morale.

Njeriu fallso është ai që nuk jeton me të vërtetën e vet. Ai flet ndryshe nga ajo që mendon dhe vepron ndryshe nga ajo që ndjen. Përdor fjalë të ëmbla për të fshehur qëllime të hidhura, ndërsa fytyra e tij e qeshur është vetëm një perde pas së cilës fshihet zilia, egoizmi dhe pabesia. Fallciteti është si një maskë që vishet për të marrë miratimin e të tjerëve, por që me kalimin e kohës rëndon shpirtin dhe i zbulon të vërtetën fytyrës. Të jetosh me maska është një dënim i heshtur, sepse në fund askush nuk e di më kush je në të vërtetë — as vetë ti.

Nga ana tjetër, servilizmi është forma më e ulët e nënshtrimit moral. Njeriu servil nuk ka dinjitet; ai përkulet jo nga respekti, por nga interesi. Ai kërkon t’i afrohet të fortit jo për të mësuar prej tij, por për të përfituar. Servili është gjithmonë aty ku fryn era, gjithmonë pranë atij që ka pushtet, para apo ndikim. Por, në thelb, ai është një hije që humbet sapo drita e interesit shuhet. Në sytë e të tjerëve mund të duket i mençur e i përshtatur, por në të vërtetë është një figurë pa bosht, pa dinjitet dhe pa vetvete.

Ndërsa njeriu i pafytyrë është kulmi i mungesës së turpit. Ai nuk njeh kufij moralë, nuk ndien përgjegjësi, as pendesë. Pafytyrësia është një plagë që gërryen ndërgjegjen shoqërore, sepse ajo shfaqet si normalitet në një botë ku ndershmëria shihet si naivitet. Njeriu i pafytyrë i kthehet çdo kauze që i sjell dobi, shkel mbi çdo njeri që i pengon rrugën dhe për të, fjala “nder” është thjesht një fjalë boshe.

Fatkeqësisht, këta njerëz shpesh ngrihen përkohësisht në shoqëri, ndërsa njeriu i ndershëm gjendet i shtypur, i lënë mënjanë ose i përqeshur. Ata bëjnë padrejtësi ndaj të drejtit, sepse e shohin ndershmërinë e tij si kërcënim. Njeriu i ndershëm nuk përdor dredhi, nuk përkulet për interes, dhe pikërisht kjo e bën të padurueshëm për të pafytyrin. Fallsi përpiqet ta ulë, servili e shpif, dhe i pafytyri e pengon në çdo hap, sepse drita e ndershmërisë i verbon. Por, megjithëse mund ta lëndojnë, nuk mund ta mposhtin.

Në fund, i ndershmi ngrihet përsëri — jo me mashtrime, por me dinjitet; jo me urrejtje, por me dashuri e respekt. Ai nuk kërkon të poshtërojë askënd, sepse e di se drejtësia dhe e vërteta nuk kanë nevojë për zhurmë. Dashuria që ai jep dhe respekti që mbjell bëhen forca e tij më e madhe. Njerëzit e ndershëm ndoshta nuk janë gjithmonë të zhurmshëm, por janë të qëndrueshëm si gurë themeli. Ata nuk fitojnë me mashtrime, por me vlera, dhe në fund janë ata që lënë gjurmë të vërteta në jetën e të tjerëve.

Koha mund të vonojë, por nuk harron të ndajë të vërtetën nga gënjeshtra. Njeriu fallso zbulohet, servili turpërohet, dhe i pafytyri mbetet vetëm. Ndërsa njeriu i ndershëm, sado i thjeshtë, respektohet edhe pas heshtjes së tij. Më mirë të mbetesh i ndershëm në varfëri se sa i pasur me faqe të nxirë nga gënjeshtra. Sepse në fund, fytyra e vërtetë e njeriut nuk është ajo që sheh pasqyra, por ajo që pasqyrohet në zemrat e të tjerëve.

“Në ditët e sotme, ku maskat shiten më lirë se ndershmëria, vlera më e rrallë mbetet të jesh vetvetja — pa frikë, pa interes dhe pa turp.”